Średnie dziecko = zaburzenia emocjonalne?
Emotional disorders in Middle child

     Joanna Kowalczyk

Czasopismo Otwarta Innowacja, ISSN 2299-9604, Wydawca Rootinnovation sp. z o.o.

Opublikowano Otwarte Innowacje 1-2016

Abstrakt

Jeśli masz troje lub więcej dzieci, twojej rodziny może dotyczyć problem ”syndromu średniego dziecka.” Pierwsze dziecko to zawsze rewolucja w życiu rodziców. Drugie dziecko stanowi kolejne wyzwanie, a co się dzieje, gdy na świat przychodzi nasza trzecia pociecha? Bardzo często zdarza się, że najstarszy przyjmuje obowiązki tego ”odpowiedzialnego”, na najmłodszym naturalnie skupia się prawie cała uwaga, dotychczas poświęcana teraz już- średniemu dziecku. Jak w nowej sytuacji odnajdzie się ”średniak”? To już zależy tylko od rodziców.

Abstract:

If  you have got three or more children it could be your problem. First child brought many changes. When the Second child is coming she  or he is  the youngest of all family. After that the family has got one child more so second child is middle child. First child is responsibility child, the youngest child receives the most proofs of love and attension. And what is happend with middle child? What is it “middle child syndrome”? How could the parents protect from “middle child syndrome“ their child?

Słowa kluczowe: rodzina wielodzietna, drugie dziecko
Key words: large family, second child


Wprowadzenie

Czy syndrom średniaka to fakt czy mit?

W ostatnim czasie coraz częściej spotykam się z zagadnieniem syndromu dziecka drugiego. Pojawiają się głośne polemiki na ten temat. Czy jest to fakt czy tylko mit? W Ameryce badania na ten temat trwają już od 100 lat!  Psychoanalityk Alfred Adler badał zależność pomiędzy cechami charakteru, a kolejnością narodzin. A we współczesnej psychologii pionierem w tej dziedzinie jest Frank Sulloway. Według jego koncepcji sam fakt, że jest się dzieckiem średnim ma wielkie znaczenie. Psychologowie pracujący z dziećmi twierdzą, że oficjalnie taki termin nie istnieje. Jednak zauważają, iż dzieci w zależności od tego czy są najstarsze, czy najmłodsze, czy też środkowe są  konfrontowane z różnymi rolami i oczekiwaniami.

Badania i wnioski

Wymieniony problem może dosięgnąć rodziny, w której jest trójka  lub większa ilość dzieci.

Pierwsze dziecko przynosi wraz ze swoimi narodzinami rewolucję w życiu rodziców. Oczekiwaniu na dziecko towarzyszyły marzenia i spekulacje często idealistyczne  odnośnie tego jakie ono będzie. Gdy pojawia się  następny członek rodziny na świecie, podąża już przetartymi szlakami. Usłyszałam parokrotnie stwierdzenie ”zdecydowaliśmy się na drugie dziecko, by nasz starszy syn miał towarzystwo” .

Ale wróćmy do naszej hipotetycznej sytuacji. Jest już  dwójka dzieci. Po kilku latach  pojawia się trzecie. Cała uwaga rodziców skupia się na nowym członku rodziny.  Średniak konfrontuje się z   upełnie nową sytuacją. Najstarszy zyskuje pozycję tego odpowiedzialnego ”mogę więcej niż moje młodsze rodzeństwo”.

Popularną praktyką jest stawianie  pierworodnego jako wzoru. Cóż  jest  to bardzo łatwy
sposób, by pokazać pozostałym dzieciom jakie umiejętności są od nich oczekiwane. Zastanówmy się jednak, co się dzieje z dzieckiem, które jest konfrontowane z swoim starszym bratem lub siostrą. Najczęściej budzi się w nim poczucie niższości i wrażenie, że ten do którego  jest  porównywany cieszy się większą miłością i uwagą rodziców.  Konfrontowanie w ten sposób rodzeństwa ze sobą przynosi efekt odwrotny od zamierzonego. Dzieci, być może, zaczną się   lepiej zachowywać ale będzie to połączone z ostrą rywalizacją, co może mocno zaważyć na relacjach między rodzeństwem.

Czy z racji bycia najmłodszym są jakieś korzyści?

Statystycznie choć nie jest to regułą  pierwszym profitem jest wzmożona  troska i uwaga rodziców. Zdarza się  wyręczanie dziecka i ustępowanie mu  pod popularną namową rodziców „ustąp  łodszemu”. Spotkałam się w mojej pracy z dwoma rodzinami. W jednej rodzinie trzylatek był najmłodszym członkiem rodziny, w drugiej- najstarszym z rodzeństwa.  Podejście do tych dwóch  chłopców w tym samym wieku różniło się znacząco. W rodzinie, gdzie trzylatek był najstarszy postrzegano go jako tego odpowiedzialnego, w drugiej natomiast był obiektem największej troski, miłości  i opieki rodziców jak i rodzeństwa.

Czym się objawia syndrom średniego dziecka?

•  wycofaniem
• nieśmiałością 
•   trudnościami w stawianiu granic  
• poczuciem zdezorientowania co do tego jakie są oczekiwania względem niego
•   problemy z tożsamością

Pojawiają się podobne uczucia, emocje i tok interpretowania sytuacji jak wtedy, gdy dziecko nie czuje się traktowane sprawiedliwie, jest odrzucone lub zaniedbane.

Jak można ustrzec swoje dziecko przed takim niebezpieczeństwem?}

• Przede wszystkim traktować każde dziecko sprawiedliwie.
• Poświęcić każdemu z dzieci tyle samo czasu.
• Nie porównywać.

Warto może zastanowić się nad tym czy czasami nie podchodzimy do dziecka myśląc o nim w sposób „on jest już starszy, nie potrzebuje już aż takiej troski”. Lepiej zamienić taki tok myślenia na „ma dwa lata już nie potrzebuje mnie mieć przy sobie cały czas, mogę poświęcić czas sobie i wyjść”.







Literatura

[1] Rodzeństwo bez rywalizacji–jak pomóc własnym dzieciom żyć w zgodzie by samemu żyć z godnością, Faber Adele, Mazlish Elaine, Wydawnictwo: Media Rodzina, 195, stron 208

[2] Born to Rebel: Birth Order, Family Dynamics, and Creative Lives Paperback, Frank J. Sulloway, 1997, Wydawanictwo Paperback

[3] Michał Fal “Środkowe dzieci mają przechlapane, Czy syndrom średniaka naprawdę  istnieje?” http://natemat.pl/63513 [2016-03-20]