W świecie nieograniczonego przepływu informacji, gwałtownie rozwijającej się logistyki oraz coraz silniejszego uspołecznienia kontaktów międzyludzkich coraz więcej i coraz częściej współpracujemy na odległość. Przepływ informacji jest niepowstrzymany, więc poszukiwanie nowych rozwiązań i czerpanie z nich korzyści jest w chwili obecnej niezwykle ułatwione. Właśnie te czynniki oraz obserwacja zachodzących na świecie zmian przyczyniły się do zdefiniowania Otwartej Innowacji [Open Innovation]. Pojęcie to zostało po raz pierwszy użyte przez profesora Henriego Chesbrougha, dyrektora wykonawczego Centrum Open Innovation na Uniwersytecie w Berkeley.
By móc w przystępny sposób przedstawić ideę otwartej innowacji, posłużmy się porównaniem z modelem do niedawna najbardziej rozpowszechnionym, czyli modelem zamkniętej innowacji. W zamkniętej innowacji wynalazki, produkty, technologie są opracowywane przez określoną grupę ludzi w przedsiębiorstwie lub instytucji badawczo-rozwojowej. Rozwiązania te są utrzymywane jako poufne know-how, chronione patentami i z rzadka jedynie udostępnianie partnerom biznesowym w postaci licencji. Jak dotąd model ten sprawdzał się znakomicie. Obecnie jednak, w dobie swobodnego przepływu nie tylko informacji, ale i ludzi, wiedza swobodnie dyfunduje. Świat biznesu właśnie uczy się z tego nieograniczonego przepływu korzystać, a z drugiej strony poważniej zaczyna traktować sprawę własności i ochrony know-how. Okazuje się, iż często opłacalne jest udostępnianie w postaci licencji [lub odsprzedaży] części własnych rozwiązań innym przedsiębiorcom w celu dalszego ich rozwijania lub adoptowania do nowych potrzeb i rynków. Powstaje wtedy układ ‘win–win’, (wszyscy wygrywają). Technologie i produkty powstające w ten sposób są lepiej dopasowane do potrzeb odbiorców, łatwiej i szybciej ewoluują w odpowiedzi na dynamikę zmian na świecie.
Często technologie zmieniają się w nieprzewidzianych wcześniej kierunkach. Produkty nie mają już z góry określonej ścieżki rozwoju, ale dzięki włączeniu do prac ludzi
kreatywnych o nowym, innym spojrzeniu, bardziej odpowiadają na zapotrzebowanie rynku oraz bazują na zastosowaniu najnowszych technologii. Aby osiągnąć sukces w przedsięwzięciach opartych na Otwartej Innowacji [za portalem www.openinnovation.eu]:
- stwórzmy najlepszy pomysł branży,
- traktujmy zewnętrzne B+R jako wartościowe źródło technologii, produktów i rozwiązań,
- nie musimy prowadzić badań by czerpać z nich korzyści,
- zbudowanie lepszego modelu biznesowego jest lepsze niż bycie pierwszym na rynku z danym produktem,
- musimy jak najlepiej wykorzystać zarówno pomysły wewnętrzne jak i zewnętrzne dla osiągnięcia największej przewagi, bycia zwycięzcą,
- powinniśmy czerpać korzyści z używania przez innych naszego IP oraz kupować IP innych jeśli tylko udoskonali to nasz model biznesowy.
Poniżej w tabeli przedstawiono porównanie najważniejszych parametrów opisujących otwartą i zamkniętą innowację. Otwarta innowacja wydaje się być naturalnym kierunkiem zmian w ewolucji modeli biznesowych. Daje ona szczególnie uprzywilejowane miejsce działaniom badawczym i rozwojowym oraz działaniom kładącym nacisk na współpracę i wspólne wytwarzanie wartości. Działania w ramach otwartej innowacji mogą przybierać różne formy organizacyjne, najczęstsze to:
- zakładanie firm córek, typu spin-off i spin-out,
- organizowanie klastrów organizacji działających w tej samej branży, bazujących na zbliżonym IP, infrastrukturze i know-how,
- wspólne przedsięwzięcia joint ventures,
- konsorcja, również konsorcja jednostek naukowych z przedsiębiorstwami.
| Zamknięta innowacja | Otwarta Innowacja |
| Badania inicjowane i finansowane wewnątrz firmy | Badania prowadzone w konsorcjach, wyniki badań w postaci patentów lub opracowane know-how, sprzedane bądź licenjonowane |
| Produkt ściśle zdefiniowny w momencie rozpoczęcia prac badawczo-rozwojowych. Wyniki odbiegające bądź wyniki, wynalazki dodatkowe często wędrują na półkę | Produkt ewoluujący ze względu na zapotrzebowanie rynku, dostępne lub pojawiające się nowe technologie, działania organizacji partnerskich itp. |
| Prace badawczo-rozwojowe wyłącznie w oparciu o własną kadrę eskpertów | Prace prowadzone ze wspraciem wielu specjalistów z różnych ośrodków |
| Zyski ze sprzedaży produktu bazującego na wynalazku dopiero po przeprowadzeniu prac B+R, procesie ochrony, wytworzeniu, przygotowaniu produktu i wprowadzeniu na rynek | W przypadku wypracowanego i udostępnionego IP zyski ze sprzedaży/licencjonowania wynalazku czerpane „od zaraz”. W przypadku pozyskania IP redukcję kosztów B+R i ochrony wynalazku. W przypadku wytwarzania nowego produktu tworzenie wspólnych patentów i rozwiązań, układy win-win |
| Firma wprowadzająca innowacje na rynek zapewnia sobie pozycję lidera. By się utrzymać musi przejść fazę „przekraczania przepaści” | Firma z najlepszym i najsprawniejszym modelem biznesowym elastycznie reagująca na odpowiedź rynku łatwiej radzi sobie z modyfikacją produktu i „przekraczaniem przepaści” |
| Konieczny ciągły monitoring działań konkurencji czy nie czerpie korzyści z używania nie swojego rozwiązania | Korzyści komercjalizacji własności intelektualnej czerpie więcej niż jeden podmiot i więcej firm chroni wspólne rozwiązania „po co narażać się na sądy i koszty, kiedy IP można licenjonować?” |
| Ryzyko niepowodzenia projektu jest skupione i ponosi je tylko firma. | Ryzyko jest pomniejszone i rozproszone pomiędzy podmioty zaangażowane. Jeszcze większe obniżenie ryzyka poprzez przejęcie rozwiąznia sprawdzonego, np. przez zakup IP |
| Ścisłe ramy czasowe, często dyktowane przez kierunki i szybkość prac konkurencji | W przypadku otwartej innowacji proces tworzenia produktu jest związany z jego ciągłą modyfikacją i rozwojem, a kierunki zmian są elastyczne i zależne od „warunków rynkowych”, zapotrzebowania i dostępu do technologii oraz kierunku polityki partnerów |
Transfer wartości intelektualnych, prawnych oraz materialnych pomiędzy podmiotami, również może się odbywać na różne sposoby, w tym poprzez:
- zakup patentu,
- udzielanie/zakup licencji
- zakup know-how,
- zakup firm technologicznych,
- kontrakty na B+R,
- prawo wykupu (equity) w uniwersyteckich spółkach spin-off,
- prawo wykupu w funduszach kapitału ryzyka.
Interesującym, nowym rozwiązaniem jest tworzenie przez duże przedsiębiorstwa tzw. corporate venturing, czyli oddzielnego funduszu (spółki bądź wehikułu inwestycyjnego), zakładanego w celu inwestowania w firmy na etapie tworzenia start-up. Otwarta Innowacja [OI] jest rozwiązaniem korzystnym praktycznie dla wszystkich. Wynalazcom i badaczom daje ona szerokie pole do działania w zakresie nowych technologii, rozwiązań, usług oraz znacznie poszerza bazę i dostęp do B+R i przyspiesza prace badawcze. Przedsiębiorcom daje możliwość szybszej reakcji na zapotrzebowanie rynkowe, tworzenia nowych lepszych rozwiązań, minimalizowania ryzyka i przyśpieszenia uzyskiwania
przychodów. Dodatkowo przedsiębiorcy zyskują możliwość czerpania przychodu z zamrożonych dotąd aktywów, takich jak niewykorzystywane patenty lub technologie, które udostępnione innym firmom, mogą zostać zastosowane w całkowicie innych obszarach, produktach czy technologiach.
Przykładami firm korzystających na dużą skalę z Otwartej Innowacji są między innymi Procter & Gamble. P&G posiada ok. 8600 własnych badaczy, oraz 1,5 miliona ludzi pracujących poza firmą, ale w dziedzinach i obszarach zainteresowań firmy. W roku 2003 P&G wytworzył 10% nowych wyrobów poza firmą i tendencja ta wciąż się zmienia na korzyść OI. Podobny model zakładania wokół siebie, powiązanych poprzez IP, małych i średnich przedsiębiorstw promuje NASA. Model Open Innovation nie jest niczym nowym w świecie nauki. Renomowani naukowcy wykorzystują ten mechanizm od dawna, zwiększając tym samym współpracę oraz liczbę cytowania swoich prac. Przykładem mogą być chemicy, którzy otrzymane związki rozsyłają do laboratoriów badawczych (biologicznych, fizykochemicznych) zwiększając tym samym ilość prac naukowych (artykułów) oraz cytowań prac. Sama współpraca naukowa, tworzenie konsorcjów badawczych ma w sobie wiele z Open Innovation. Jednakże w obszarze podejmowania działań interdyscyplinarnych jest jeszcze wiele do zrobienia.
Potencjał, który daje Otwarta Innowacja, jest w Polsce w dalszym ciągu wykorzystywany jedynie w niewielkim stopniu. Jednak ze względu na konieczność dopasowania się do szybko zmieniających się warunków rynkowych, zainteresowanie współpracą ukierunkowaną na osiąganie wspólnych celów, sytuacje win-win cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Widocznym znakiem nacisku władz na działania typu Open Innovation, transfer technologii i komercjalizację najnowszych rozwiązań nauki, są nwestycje w infrastrukturę badawczą (projekty POIG).
Przykłada się również coraz większy nacisk na nawiązywanie ścisłej współpracy pomiędzy uczelniami wyższymi i jednostkami badawczymi a przemysłem [widoczne szczególnie w tematach konkursów rozpisanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju].
Dalsza część artykułu dostępna jest wersji pdf 1/2012 dostępnej po zalogowaniu się
Komentarze obsługiwane przez CComment